22 lutego wchodzą w życie nowe przepisy prawa pracy, które poprawiają sytuację pracowników. Opisywane zmiany dotkną także tych aktualnie zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Trzeba jednak pamiętać, że zmiany nie dotyczą zatrudnionych np. na umowie o dzieło i umowie zlecenia.
Rzeczywista próba
Każdą umowę o pracę może poprzedzać umowa zawarta na okres próbny. Ustawodawca zakłada, iż właśnie dzięki takiej formie zarówno pracodawca, jak i pracownik będą mogli nawzajem się sprawdzić. Dlatego umowa ta nie może przekraczać 3 miesięcy, a nowe przepisy wyraźnie dopuszczają zastosowanie takiego rozwiązania tylko raz. Wyjątkiem jest między innymi sytuacja, gdy pracodawca będzie chciał sprawdzić inne kwalifikacje pracownika – do wykonywania pracy innego rodzaju.
Czyli w praktyce: jeżeli podejmujemy pracę w biurze jako pracownik administracyjny na okres próbny, to po upływie tego okresu pracodawca nie może ponownie zaproponować próby – chyba, że chciałby zaoferować pracownikowi np. posadę kierowcy.
Zasada 3/33
Zdarzało się, że pracodawcy wykorzystywali podwładnych w nieskończoność proponując umowy na czas określony – co przy dotychczasowych przepisach nie wymagało nawet specjalnej wiedzy prawniczej. Teraz sytuacja ma ulec zmianie. Ustawodawca wprowadza jasną zasadę: pracodawca może zaproponować maksymalnie 3 umowy o pracę na czas określony, a wspomniany „czas określony” może trwać maksymalnie 33 miesiące. I koniec. W sytuacji, gdy pracodawca przekroczy powyższe limity uznaje się, iż zawarł z pracownikiem umowę na czas nieokreślony. Zadziała tu automatyzm prawny, co oznacza, że pracownik nie musi domagać się swoich praw, tylko jest automatycznie w uprzywilejowanej sytuacji.
Ustawodawca przewidział jednak pewne wyłączenia, gdzie zasada 3/33 nie znajdzie zastosowania. Chodzi o prace, do których z samej istoty nie sposób stosować ograniczeń ilościowych i czasowych, takie jak praca dorywcza i sezonowa, praca w celu zastępstwa pracownika podczas jego usprawiedliwionej nieobecności, czy wykonywanie pracy przez okres kadencji.
Poza wskazanymi sytuacjami, wiele kontrowersji budzi jeszcze jeden wyjątek, zgodnie z którym zasada 3/33 może być ograniczona jeżeli: „obiektywne przyczyny leżące po stronie pracodawcy uzasadniają zatrudnienie na czas określony w związku z okresowymi potrzebami pracodawcy”. Tak ujęty przepis stanowi bowiem otwartą furtkę do obchodzenia nowej regulacji, która jest rzeczywiście potrzebna i stanowi wyraz poszanowania pracy każdego pracownika.
Terminy wypowiedzenia
Do tej pory można było wypowiedzieć umowę o pracę zawartą na czas określony tylko w sytuacji, gdy strony przewidziały taką możliwość w umowie, a umowa ta zawarta była na okres dłuższy niż 6 miesięcy. Kolejna zmiana wprowadza możliwość rozwiązania stosunku pracy w każdej chwili, z zachowaniem takich samych okresów wypowiedzenia, jak przy umowie na czas nieokreślony.
Pracodawco – masz nowe prawa, ale i zadania
Nowelizacja wprowadza uprawnienie dla pracodawcy, który od teraz może jednostronnie zwolnić pracownika od świadczenia pracy w trakcie trwania okresu wypowiedzenia. Pracodawca jest jednak zobowiązany do zapłaty wynagrodzenia za ten czas. Warto pamiętać, że pracodawca może skorzystać z tego prawa także w przypadku, gdy to pracownik złoży wypowiedzenie.
Pracodawca musi liczyć się także z nowymi obowiązkami: np. gdy zachodzi okoliczność wyłączająca stosowanie zasady 3/33 z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, ma on obowiązek uzupełnić umowę o ten zapis i w terminie 5 dni roboczych poinformować o tym właściwego okręgowego inspektora pracy.
Dla kogo nowe przepisy?
Co do zasady wyróżniamy dwie sytuacje:
- Mam umowę na czas określony w dniu 22.02.2016 r.
- Od dzisiaj należy liczyć okres 33 miesięcy, po którym umowa na czas określony zmieni się w umowę na czas nieokreślony;
- Co do zasady ta umowa to umowa nr 1 (dopiero umowa nr 4 będzie umową na czas nieokreślony);
- Jeżeli umowa nie przewiduje okresu wypowiedzenia, a zawarta została na okres dłuższy niż 6 miesięcy – nie można jej wypowiedzieć (zastosowanie znajdą dotychczasowe regulacje);
- Jeżeli zaś umowa ta przewiduje możliwość wypowiedzenia, zastosowanie znajdą nowe regulacje uzależniające termin wypowiedzenia od stażu pracy – przy czym od 22.02.2016 r. należy liczyć staż zatrudnienia u danego pracodawcy.
2. Zawieram umowę na czas określony po 22.02.2016 r.
- Zastosowanie mają już nowe, opisywane powyżej regulacje.
Na zakończenie warto dodać, iż opisane powyżej regulacje nie wyczerpują całościowo zakresu zmiany przepisów prawa pracy. Decydując się na przybliżenie zmian, kierowaliśmy się przede wszystkim tym, aby poruszyć te najważniejsze – zarówno z punktu widzenia pracownika, jak i pracodawcy. W razie pytań zachęcamy do kontaktu – rozwiązujemy problemy i wyjaśniamy wątpliwości również z zakresu prawa pracy.